ABD’de hukuk sistemi birçok ülke tarafından örnek alınan köklü ve karmaşık bir yapıdadır. Bu yazımızda da ABD hukukunun temel prensiplerini, yargı süreçlerini ve bu süreçte karşılaşabileceğiniz detayları ele alıyorum.
Bunlarla beraber ABD’nin hukuk eğitimini ve avukat olarak sürecin nasıl işlediğini deneyimlerimle beraber sizlere aktaracağım. Ancak öncelikle gelin ABD hukuk sisteminin temellerini inceleyelim.
1. ABD Hukuk Sisteminin Temelleri
ABD, İngiltere kökenli bir hukuk sistemi olan “common law”u kullanır. Bu sistem, önceki davalarda alınan kararların gelecekteki davalar için yol gösterici olması anlamına gelir. Yani yazılı kanunların yanında yargıçların önceki kararları da büyük önem taşır.
ABD Anayasası, tüm yasaların ve yargı süreçlerinin temelini oluşturur. Ancak federal yapısı nedeniyle her eyalet kendi yasalarını çıkartabiliyor. Bu durum ülkenin farklı bölgelerinde yasal düzenlemelerin çeşitlilik göstermesine yol açar ve eyaletlere göre değişebilen bir hukuk yapısı sağlar.
2. Federal ve Eyalet Mahkemeleri
ABD’deki mahkemeler, federal ve eyalet olmak üzere iki ana kategoriye ayrılmıştır. Her sistemin kendine özgü yetki alanları bulunuyor.
- Federal Mahkemeler: ABD Anayasası’na ve federal yasalara dayalı olan davalara bakılıyor. Bu mahkemeler: eyaletler arası ticaret, göçmenlik, anayasal hak ihlalleri gibi konularda yetkilidir.
- Eyalet Mahkemeleri: Eyaletlerin kendi yasalarına göre davalar görülür. Çoğunlukla boşanma, çocuk velayeti, miras gibi kişisel davalara bakılıyor.
ABD’ye özgü olan bu sistem davaların doğru yetki alanlarında incelenmesine olanak tanır.
3. ABD’de Yargı: Mahkeme Yapısı
ABD mahkeme sistemi, üç ana aşamadan oluşur:
- İlk Derece Mahkemeleri (Trial Courts)
- Temyiz Mahkemeleri (Appellate Courts)
- ABD Yüksek Mahkemesi (Supreme Courts)
Bu yapı, hukukun düzenli ve adil bir şekilde işlemesini sağlar. ABD’de yargı sürecinin her aşaması dava sonucuna yönelik çeşitli haklar tanır. Bu durum adaletin sağlanması adına önemli bir güvence sunar.
4. ABD’de Hak ve Özgürlükler: Anayasa’nın Sağladığı Güvenceler
ABD’de bireylerin temel hak ve özgürlükleri, anayasa tarafından güvence altına alınmıştır. Özellikle Haklar Bildirgesi (Bill of Rights) olarak bilinen ilk on anayasa değişikliği vatandaşların haklarını koruma altına alır.
- İfade Özgürlüğü
- Silah Taşıma Hakkı
- Adil Yargılanma Hakkı
ABD’de anayasal hakların korunması sistemin en önemli işlevlerinden biridir. Bireylerin haklarına yönelik herhangi bir ihlal durumunda dava açma hakkı vardır.
5. ABD Jüri Sistemi: Adalet, Halkla Sağlanır
ABD jüri sistemi, adaletin halka yayılmasını sağlayan önemli bir sistemdir. Jüri, sanığın suçlu veya suçsuz olduğuna karar veren halktan kişilerle oluşturuluyor. Yani bir davada jürinin bulunması davanın halk tarafından değerlendirildiği anlamına gelir.
6. ABD’de Hukuk Eğitimi
ABD’de hukuk eğitimi, Türkiye’den oldukça farklıdır. Türkiye’de hukuk eğitimi lisans düzeyinde verilirken; ABD’de hukuk okuyabilmek için öncelikle farklı bir lisans diplomasına sahip olmak gerekir. Yani ABD’de hukuk eğitimi yüksek lisans seviyesi olan J.D. (Juris Doctor) programı ile veriliyor.
6.1. Hukuk Fakültesine Giriş: LSAT veya GRE Sınavı
Hukuk fakültesine başvururken LSAT (Law School Admission Test) veya GRE (Graduate Record Examination) sınavlarından birisine girmeniz beklenir.
İki testten özellikle LSAT daha çok tercih edilen bir sınavdır. Bu test, hukuk eğitimine ne kadar hazır olduğunuzu tespit eder.
6.2. Hukuk Fakültelerine Başvuru Süreci
Hukuk fakültelerine başvuru yaparken en çok LSAC (Law School Admission Council) adlı platform kullanılıyor. LSAC, başvurularınızı yöneten ve gerekli belgeleri toplamanıza yardımcı olan bir platformdur.
6.3. Juris Doctor (J.D.) Programı
Hukuk fakültesine kabul aldıktan sonra sizi yoğun bir 3 yıllık eğitim bekliyor. Bu süreçte hukuk sistemi, anayasa hukuku, medeni hukuk, ceza hukuku ve daha birçok alanı derinlemesine öğreneceksiniz.
İlk yıl genellikle zorlayıcı gelebiliyor. Bunun nedeni ise hukuk diline alışmak, analitik düşünmek ve yoğun bir okuma yapmaya alışmanız gerekiyor.
6.4. Hukuk Fakültesi Sonrası Baro Sınavı (Bar Exam)
Hukuk fakültesini başarı ile tamamladıktan sonra avukatlık yapabilmek için baro sınavını geçmeniz gerekir. (Bu sistem Türkiye’de de artık uygulanmaya başlamıştır.) Baro sınavı, her eyalette farklıdır. Bu nedenle hangi eyalette avukatlık yapmak istiyorsanız o eyaletin sınavına çalışmanız gerekir.
7. ABD’de Avukat Olmak: Genel Bir Bakış
ABD’de avukatlık mesleği, eyalet bazında düzenlenir. Ancak bazı eyaletler arasında “karşılıklı tanıma” anlaşmaları bulunur. Bu da belirli koşullarda başka bir eyalette de mesleğinizi yapabilmenizi sağlar.
7.1. ABD’de Avukat- Müvekkil İlişkisi Nasıldır?
ABD’de avukat ve müvekkil arasında ilişki yasal olarak çok ciddi bir şekilde korunur. Bu ilişkinin dayandığı temel prensipler şunlardır:
- Gizlilik: Paylaşılan bilgiler kesinlikle gizli tutuluyor ve müvekkil izni olmadan bir başkası ile paylaşılamaz.
- Sadakat: Avukatlar her zaman müvekkillerin çıkarlarını ön planda tutmak zorundadır.
- Şeffaflık: Avukatlar, dava sürecini ve olasılıkları konusunda müvekkillerini düzenli olarak bilgilendirmek zorundadır.
ABD hukuk sistemi farklı eyalet ve federal yapılarla oldukça karmaşık gibi gözükse de bireylerin haklarını koruma altına alan bir yapı sunar. Bireysel hak ve özgürlüklerin korunması ve adaletin halkın katılımı ile sağlanması gibi özellikleri ile dünya genelinde dikkat çeker.
Yazan: Av. Ergül Çeliksoy
Bir yanıt yazın